Gojëdhënave të trashëguara apo të bartura ndër breza, u dihet afërsisht koha dhe momenti i tyre. Kurse legjendave nuk u dihet koha dhe vendi, por supozohet.
Çdo popull ka gojëdhënat e veta dhe legjendat. Por edhe besimet fetare ka në mesin e tyre legjenda por më shumë ka gojëdhëna.
Librat Hyjnorë nuk janë gojëdhëna e as legjenda, por janë fakte ekzistuese. Kur’ani është Fjalë e Zotit që i zbriti Muhamedit a.s.. Ajo që e bën Kur’anin të veçantë në besimin Islam është fakti se është i ruajtur dhe i garantuar nga Vet Zoti.
Të Dërguarit e Zotit janë fakt e jo legjendë e as gojëdhënë, për faktin që Librat e shpallur nga Zoti e në rastin e besimtarëve Islam, janë të përmendur qartazi në Kur’an. Ata kishin mision dhe detyrë të caktuar kohore të qartë nga Zoti. Të thirrin njerëzit në besim, adhurim, paqe, drejtësi e tolerancë.
Fetë Hyjnore nuk janë gojëdhëna e as legjenda, por transmetimet për të Dërguarit janë bartur në gojëdhëna. Është fjala transmetimet mbi jetën e tyre.
Me vdekjen e të Dërguarve, merr fund mesazhi Hyjnorë. Kur’ani mbetet fakt, i ruajtur dhe garantuar nga Vet Krijuesi. Shpallja është e njohur se kujt i zbriti. Por, besimtarët Islam pas vdekjes së të Dërguarit a,s fillojnë të kenë botëkuptimin dhe perceptimin e Fjalëve, teksteve të Zotit, varësisht njohurive, mendjes e trurit. Njerëzit në dijeni dhe në perceptim të çështjeve nuk janë njësoj. Komentimi, interpretimi dhe sqarimi janë përpjekje për të hulumtuar synimet e Kur’anit e nuk janë Vet Kur’ani.
Tani pas më shumë se 14 shekuj, ka filluar një shmangie nga citatet Kur’anore që janë të garantuara nga Zoti. Interpretimi dhe komentimi mbi fenë është duke u bazuar jashtë Kur’anit dhe traditës profetike.
Argumentimet e gjërave fetare Islame janë sot si asnjëherë më parë të mbështetura në gojëdhëna të transmetuesve anonim e që në shumicën dërmuese të rasteve me pseudonime. Pseudonimet e askujt nuk përfaqësojnë vullnetin e Krijuesit.
Është e pa mundur të gjesh konsensus në çështje fetare. Përjashtimisht konsensusi ekziston në atë se Zoti ekziston dhe se Kurani është Fjalë e Tij. Por konsensus dhe unitet në komentimin dhe interpretimin e Kuranit pothuajse nuk ka. E as në çështjet profetike e as në çështjet e jurisprudencës dhe të adhurimeve. Kjo për faktin se përpjekja për të argumentuar gjërat nga gojëdhënat dhe anonimët e bën krejtësisht të pamundur një qëndrim unik në një çështje të kësaj bote.
Është slogan tashmë i njohur, që për secilën pyetje me karakter fetar, të merrni përgjigjen: Janë dy mendime, janë ndarë dijetarët në disa mendime apo përgjigjen e merrni edhe kështu: Ka thënë biri i atij apo baba i atij… E kush është biri e kush është baba?!
Anonimitet i plotë, i paqartë dhe drejt rrugës pa krye.
Kjo edhe ka bërë që të kemi qindra dhe mijëra fraksione, ideologji e rryma që në emër të anonimitetit duan të shtrijnë ndikimin në masat popullore. Duke lenë anash krejtësisht Kur’anin dhe praktikën profetike e duke argumentuar gjërat me emra anonim që edhe mund të jenë legjenda, por edhe gojëdhëna. Legjendat dhe gojëdhënat janë supozime e supozimet nuk mund të sjellin vendime Hyjnore. Kur’ani qartësisht ka shtjelluar çdo çështje që ka të bëj me: Besimin, adhurimin, moralin, edukatën, mirësjelljen, drejtësinë, dashurinë dhe punën e dijen. Këto janë elemente gjeneralë të Kur’anit Fisnik. Kurse elementet tjera si: Luftërat, personat e caktuar, rrëfimet mbi profetët e mëparshëm janë të kontekstit historik, të qartë dhe jo gjeneral.
E përse të polemizohet dhe të armiqësohen njerëzit kinse në emër të fesë, por me polarizime të anonimëve dhe gojëdhënave?!